Cách nhận biết kẻ lừa đảo trực tuyến tại Việt Nam: Hướng dẫn chi tiết và dễ hiểu để bảo vệ bạn trong năm 2025
Trong thời đại công nghệ số phát triển nhanh chóng tại Việt Nam, những kẻ lừa đảo trực tuyến ngày càng trở nên tinh vi. Chúng không chỉ gửi tin nhắn hay email đơn giản mà còn sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ deepfake và các chiêu trò tâm lý để đánh lừa người dùng. Theo các báo cáo gần đây, người Việt đang đối mặt với hàng loạt tin nhắn lừa đảo mỗi ngày, từ giả danh ngân hàng đến mạo danh người thân. Những kẻ này có thể khiến bạn mất tiền, bị đánh cắp thông tin cá nhân hoặc thậm chí bị lợi dụng danh tính nếu không cẩn thận. Vậy làm sao để nhận diện và bảo vệ bản thân? Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn hướng dẫn chi tiết, dễ hiểu, phù hợp với tình hình tại Việt Nam để tránh rơi vào bẫy của kẻ lừa đảo trực tuyến.
Tại sao người Việt cần biết cách nhận diện kẻ lừa đảo trực tuyến?
Tại Việt Nam, việc sử dụng internet, mạng xã hội và các ứng dụng thanh toán trực tuyến như MoMo, ZaloPay, hay ngân hàng số ngày càng phổ biến. Điều này mang lại tiện ích lớn nhưng cũng mở ra cơ hội cho kẻ lừa đảo. Chúng có thể giả mạo tin nhắn từ Vietcombank, tạo video deepfake giống người thân để xin tiền, hoặc lập website giống Shopee để đánh cắp thông tin thẻ. Nếu không cảnh giác, bạn có thể mất sạch tiền trong tài khoản chỉ sau một cú nhấp chuột. Hiểu rõ dấu hiệu lừa đảo không chỉ giúp bạn tự bảo vệ mà còn giữ an toàn cho gia đình và tận hưởng công nghệ một cách yên tâm.
5 dấu hiệu rõ ràng để nhận biết kẻ lừa đảo trực tuyến tại Việt Nam
Kẻ lừa đảo thường có những “mánh khóe” quen thuộc. Dưới đây là 5 dấu hiệu phổ biến mà bạn có thể gặp phải khi dùng mạng ở Việt Nam, cùng cách xử lý để tránh bị lừa.
1. Họ thông báo bạn trúng thưởng lớn bất ngờ
Bạn nhận được tin nhắn từ một số lạ hoặc email nói rằng bạn trúng thưởng tiền mặt, điện thoại, hoặc chuyến du lịch từ một chương trình khuyến mãi? Ví dụ: “Chúc mừng bạn trúng 50 triệu đồng từ Viettel, gửi phí 500.000 đồng để nhận thưởng.” Nhưng bạn không nhớ mình tham gia chương trình nào cả. Đây là dấu hiệu rõ ràng của lừa đảo. Kẻ xấu yêu cầu bạn gửi tiền hoặc cung cấp thông tin ngân hàng để “nhận thưởng”, rồi biến mất.
Thực tế tại Việt Nam: Các chương trình khuyến mãi hợp pháp từ Viettel, Vinaphone hay các công ty lớn thường yêu cầu bạn tự liên hệ qua số hotline chính thức (như 18001091 của Viettel) để xác nhận. Họ không tự nhắn tin đòi phí trước.
Mẹo xử lý: Không gửi tiền hay thông tin cá nhân cho bất kỳ ai thông báo trúng thưởng bất ngờ. Gọi trực tiếp hotline của công ty được nhắc đến để kiểm tra.
2. Họ yêu cầu thanh toán bằng cách không thông thường
Kẻ lừa đảo thường yêu cầu bạn chuyển tiền qua những cách khó lấy lại, như:
- Thẻ cào điện thoại: “Nạp thẻ Viettel 200.000 đồng để kích hoạt giải thưởng.”
- Chuyển khoản ngân hàng không rõ nguồn: “Chuyển vào tài khoản này để nhận hàng.”
- Ví điện tử không xác minh: Như MoMo nhưng không phải tài khoản chính thức.
Những cách này không có cơ chế bảo vệ người gửi, và tiền sẽ “một đi không trở lại”. Ngược lại, các công ty uy tín ở Việt Nam như Lazada, Tiki hay ngân hàng thường chấp nhận thanh toán qua cổng chính thức, có hóa đơn rõ ràng.
Mẹo an toàn: Chỉ thanh toán qua các kênh uy tín như cổng thanh toán của ngân hàng (Vietcombank, Techcombank) hoặc ví điện tử chính thức (MoMo, ZaloPay). Nếu bị ép dùng thẻ cào, đó chắc chắn là lừa đảo.
3. Họ tạo áp lực khẩn cấp để bạn hành động ngay
Kẻ lừa đảo thường đánh vào tâm lý sợ hãi hoặc tình cảm. Ví dụ:
- “Tài khoản ngân hàng của bạn bị khóa, chuyển 2 triệu đồng ngay để mở lại!”
- “Con bạn bị tai nạn ở xa, gửi tiền gấp qua số này để cứu con!”
Chúng muốn bạn hoảng loạn và hành động mà không kịp suy nghĩ hay kiểm tra. Đây là chiêu trò rất phổ biến ở Việt Nam, đặc biệt qua tin nhắn SMS hoặc cuộc gọi từ số lạ.
Cách xử lý: Giữ bình tĩnh. Liên hệ trực tiếp ngân hàng qua hotline (như 1900545413 của Vietcombank) hoặc gọi người thân qua số quen thuộc để xác minh. Đừng vội chuyển tiền khi bị hối thúc.
4. Họ giả danh cơ quan chính phủ hoặc công ty lớn
Kẻ lừa đảo ở Việt Nam thường giả làm:
- Công an, tòa án: “Bạn liên quan đến vụ án, chuyển tiền để tránh bị bắt.”
- Ngân hàng: “Tài khoản của bạn có giao dịch lạ, nhấp vào link này để kiểm tra.”
- Công ty viễn thông: “Sim của bạn sắp bị khóa, nạp tiền ngay để giữ số.”
Chúng có thể dùng số điện thoại giả hoặc tin nhắn SMS trông rất thật. Nhưng cơ quan nhà nước hay doanh nghiệp lớn ở Việt Nam không bao giờ đòi tiền qua tin nhắn hay gọi điện đột ngột.
Cách kiểm tra: Gọi số hotline chính thức của cơ quan/tổ chức (ví dụ: 19009095 của VNPT) hoặc đến chi nhánh gần nhất để xác nhận. Không nhấp vào link hay trả lời tin nhắn đáng nghi.
5. Tin nhắn hoặc email đầy lỗi chính tả và ngữ pháp
Các công ty lớn như BIDV, Shopee hay MoMo luôn gửi tin nhắn, email rõ ràng, không lỗi. Ngược lại, kẻ lừa đảo thường viết cẩu thả, như:
- “Ban da trung thuong 10 trieu, nap the cao de nhan.”
- “Tai khoan cua ban bi khoa, click vao day.”
Chúng cố tình làm vậy để nhắm vào người ít để ý, dễ tin hơn. Nếu bạn nhận ra lỗi, có lẽ bạn không phải “con mồi” lý tưởng của chúng.
Mẹo: Nếu tin nhắn/email trông kỳ lạ, không chuyên nghiệp, hãy xóa ngay và không nhấp vào bất kỳ liên kết nào.
8 loại lừa đảo trực tuyến phổ biến nhất tại Việt Nam
Dưới đây là 8 hình thức lừa đảo mà người Việt thường gặp phải. Hiểu rõ từng loại sẽ giúp bạn luôn cảnh giác khi lướt web, mua sắm hay liên lạc trực tuyến.
1. Lừa đảo phishing (lừa đảo qua tin nhắn, email hoặc điện thoại)
Kẻ lừa đảo gửi tin nhắn giả danh ngân hàng (như “Tài khoản BIDV của bạn cần xác minh, nhấp vào đây”) hoặc công ty lớn để dụ bạn cung cấp thông tin như mật khẩu, mã OTP, hoặc số tài khoản. Khi bạn nhấp link, bạn bị dẫn đến trang web giả mạo, và thông tin rơi vào tay chúng.
Ví dụ tại Việt Nam: Tin nhắn giả danh MoMo yêu cầu “Xác minh tài khoản để tránh khóa” đã lừa nhiều người mất tiền trong ví.
Mẹo: Không nhấp link từ tin nhắn/email lạ. Chỉ đăng nhập qua ứng dụng hoặc website chính thức (momo.vn, vietcombank.com.vn).
2. Lừa đảo khuyến mãi hoặc bảo hiểm giả
Bạn nhận tin nhắn: “Chúc mừng bạn trúng iPhone 15 từ Shopee, nạp thẻ 200.000 đồng để nhận.” Hoặc “Mua bảo hiểm du lịch giá rẻ, bồi thường mọi trường hợp hủy chuyến.” Nhưng sau khi gửi tiền, bạn không nhận được gì, và kẻ lừa đảo biến mất.
Thực tế: Các chương trình khuyến mãi từ Shopee, Lazada luôn công khai trên trang chính thức, không yêu cầu nạp tiền trước qua kênh lạ.
3. Lừa đảo giả danh người thân (grandparent scam kiểu Việt)
Kẻ lừa đảo gọi điện: “Mẹ ơi, con bị tai nạn ở Đà Nẵng, chuyển 5 triệu đồng gấp qua số này!” Chúng giả giọng khóc lóc, hối thúc bạn gửi tiền mà không cho kiểm tra.
Cách xử lý: Gọi lại số quen thuộc của người thân hoặc hỏi câu như “Món quà sinh nhật mẹ tặng con là gì?” để xác minh.
4. Lừa đảo phí trả trước
Tin nhắn kiểu: “Tôi là giám đốc công ty nước ngoài, cần gửi 500 triệu đồng vào tài khoản của bạn, hãy chuyển trước 1 triệu đồng làm phí.” Sau khi bạn gửi, chúng cắt liên lạc.
Mẹo: Không bao giờ chuyển tiền cho lời hứa “kiếm tiền dễ dàng” từ người lạ.
5. Lừa đảo hỗ trợ kỹ thuật
Một thông báo bật lên khi bạn lướt web: “Máy tính của bạn nhiễm virus, gọi 090xxxxxxx để được hỗ trợ.” Khi gọi, chúng xin quyền truy cập máy tính, đánh cắp thông tin hoặc cài mã độc.
Cách xử lý: Tắt máy ngay. Liên hệ cửa hàng sửa chữa uy tín hoặc nhà sản xuất (như ASUS, HP) qua số chính thức.
6. Lừa đảo mua sắm và formjacking
Kẻ lừa đảo tạo website giả giống Tiki, Shopee với giá siêu rẻ, hoặc hack trang thật để chuyển hướng thanh toán. Bạn nhập thông tin thẻ, nhưng tiền bị rút sạch.
Mẹo: Kiểm tra URL cẩn thận (tiki.vn, không phải tik1.vn). Mua sắm qua ứng dụng chính thức an toàn hơn.
7. Lừa đảo phần mềm giả (scareware)
Pop-up báo: “Máy bạn nhiễm virus, tải phần mềm này để xóa.” Khi tải, bạn cài phải mã độc như ransomware (khóa dữ liệu đòi tiền chuộc).
Mẹo: Chỉ dùng phần mềm từ nguồn uy tín như BKAV, Kaspersky, hoặc McAfee.
8. Lừa đảo sửa tín dụng hoặc vay tiền
Tin nhắn: “Hỗ trợ xóa nợ ngân hàng, chỉ cần trả trước 500.000 đồng.” Hoặc “Vay tiền nhanh, không cần giấy tờ, chuyển phí kích hoạt 200.000 đồng.” Sau khi trả, chúng biến mất.
Cách kiểm tra: Công ty tài chính hợp pháp (FE Credit, Home Credit) không thu phí trước. Tra cứu thông tin công ty trên mạng trước khi giao dịch.
Nếu bị lừa đảo trực tuyến tại Việt Nam, bạn nên làm gì?
Nếu chẳng may bị lừa, đừng xấu hổ mà giấu đi. Hãy hành động ngay để hạn chế thiệt hại và ngăn kẻ xấu tiếp tục lừa người khác:
- Báo công an địa phương: Mang bằng chứng (tin nhắn, email, lịch sử giao dịch) đến công an phường/xã để trình báo.
- Liên hệ ngân hàng hoặc ví điện tử: Gọi hotline (như 1900555577 của MoMo) để khóa tài khoản hoặc yêu cầu hoàn tiền nếu kịp thời.
- Báo cáo qua cổng thông tin: Nộp đơn khiếu nại qua trang chongluadao.vn hoặc gọi tổng đài 111 (Bộ Thông tin và Truyền thông) để báo cáo lừa đảo trực tuyến.
- Cảnh báo người thân: Chia sẻ câu chuyện trên mạng xã hội hoặc nhóm gia đình để mọi người tránh bị lừa tương tự.
Bảo vệ bản thân với McAfee: Giải pháp an toàn cho người Việt
Hiểu cách nhận diện lừa đảo là bước đầu tiên để tự bảo vệ. Nhưng để an tâm hơn khi lướt web, mua sắm hay giao dịch trực tuyến tại Việt Nam, bạn nên dùng McAfee+. Đây là giải pháp toàn diện với:
- Bảo vệ danh tính: Giám sát 24/7 tài khoản ngân hàng, email, số điện thoại của bạn.
- Phần mềm diệt virus: Ngăn chặn mã độc, virus từ các link hoặc file tải về.
- Bảo mật thông tin: Giữ an toàn mật khẩu, thông tin thẻ khi bạn mua sắm trên Shopee, Lazada.
McAfee dễ cài đặt trên điện thoại và máy tính, phù hợp với người Việt không rành công nghệ. Hãy thử để cảm nhận sự yên tâm khi sử dụng internet hàng ngày!
Kết luận: Luôn cảnh giác để an toàn trên mạng tại Việt Nam
Lừa đảo trực tuyến tại Việt Nam ngày càng phức tạp, từ tin nhắn giả danh ngân hàng đến các website mua sắm giả mạo. Nhưng với 5 dấu hiệu và 8 loại lừa đảo phổ biến trên, bạn đã có “kim chỉ nam” để tự bảo vệ mình. Kết hợp với công cụ như McAfee, bạn sẽ không còn lo lắng khi lướt Facebook, mua hàng trên Tiki, hay giao dịch qua MoMo. Hãy luôn cảnh giác và giữ an toàn cho bản thân cũng như gia đình trong thế giới số đầy thử thách này!
Bạn đã từng gặp lừa đảo nào ở Việt Nam chưa? Hãy chia sẻ trải nghiệm của bạn trong phần bình luận để mọi người cùng học hỏi nhé!
214 Tân Phước, Phường 6, Quận 10, TPHCM