Top 6 quan niệm sai lầm về lập trình mà vẫn chưa biến mất
Nếu bạn đã từng tham gia vào các cộng đồng lập trình, bạn có lẽ đã bắt gặp nhiều lầm tưởng ám ảnh cả những lập trình viên mới và có kinh nghiệm. Một số thì hài hước, một số thì đáng sợ, và một số thì âm thầm thuyết phục mọi người rằng họ không “phù hợp” để lập trình từ rất lâu trước khi họ bắt đầu. Vậy hãy cùng xem xét kỹ hơn những lầm tưởng khó bị xóa bỏ này và lý do tại sao chúng không còn đúng nữa.
1. Lập trình có nghĩa là chỉ viết code
Nếu bạn là người mới trong lĩnh vực này, việc nghĩ rằng một lập trình viên dành 90% thời gian của mình để gõ điên cuồng trên bàn phím, gõ những dòng code tao nhã trong nhiều giờ là hoàn toàn bình thường. Sự thật là: lập trình chuyên nghiệp không chỉ là viết code, và đôi khi viết code là phần nhỏ nhất của công việc.
Một ngày làm việc điển hình của một nhà phát triển có thể giống như bạn đang tung hứng một loạt các nhiệm vụ. Bạn đang đọc các yêu cầu mơ hồ, đặt câu hỏi, xem xét thiết kế, lập kế hoạch kiến trúc, điều tra lỗi, đọc code của người khác, viết tài liệu, tham dự các cuộc họp đứng (standups), và thỉnh thoảng, bạn mới thực sự được viết code.
Tại sao ư? Bởi vì phát triển phần mềm là về giải quyết vấn đề, chứ không chỉ là sản xuất code. Các vấn đề thực tế rất phức tạp. Người dùng không phải lúc nào cũng biết họ muốn gì. Khách hàng thay đổi ý định. Hệ thống hoạt động theo những cách bí ẩn. Trước khi bạn nghĩ đến việc viết code, bạn thường cần phải gỡ rối các khía cạnh liên quan đến con người và quy trình.
2. Bạn cần phải là một thiên tài để lập trình
“Tôi không giỏi mấy thứ công nghệ. Liệu tôi có thể trở thành một lập trình viên không?” Đây là một trong những lầm tưởng dai dẳng nhất mà tôi nghe được từ những người mới, và thành thật mà nói, tôi hiểu tại sao nó tồn tại. Từ bên ngoài nhìn vào, lập trình có vẻ như là thứ dành riêng cho những thần đồng lớn lên bằng cách giải phương trình cho vui hoặc xây dựng ứng dụng trước khi biết lái xe. Nhưng trên thực tế, bạn không cần phải là một thiên tài, một thần đồng toán học, hay một người giải quyết vấn đề bẩm sinh nào đó để học cách lập trình.
Nói từ kinh nghiệm cá nhân, tôi chưa bao giờ thấy mình là kiểu người “có năng khiếu bẩm sinh”. Khi mới bắt đầu, tôi đã vật lộn với những khái niệm mà người khác dường như nắm bắt được ngay lập tức. Tôi nhầm lẫn thuật ngữ lập trình, tôi viết code hoàn toàn không hoạt động, và tôi đọc lại những lời giải thích nhất định nhiều lần hơn tôi muốn thừa nhận. Không điều nào trong số đó làm tôi mất tư cách trở thành một nhà phát triển giỏi. Nó chỉ có nghĩa là tôi đang học theo tốc độ của riêng mình.
Sự thật là lập trình đề cao sự kiên trì, tò mò và sẵn lòng cải thiện hơn nhiều so với tài năng thiên bẩm. Hầu hết các nhà phát triển tôi từng làm việc cùng đều không phải là thần đồng. Họ là những người luôn cố gắng, luôn đặt câu hỏi và luôn trau dồi kỹ năng của mình.
3. Bạn cần phải ghi nhớ tất cả cú pháp lập trình
Lầm tưởng này đã khiến nhiều người mới bỏ cuộc hơn mức đáng lẽ ra. Khoảnh khắc mọi người lần đầu tiên bắt gặp một thứ gì đó như thế này:
const result = arr.reduce((acc, [key, value]) => ({ ...acc, [key]: value }), {});Hoặc tệ hơn, một khai báo template C++ trông như được triệu hồi từ một cuốn sách thần chú cổ xưa. Thật dễ dàng để cho rằng lập trình chỉ là một bài tập không ngừng nghỉ trong việc ghi nhớ các ký hiệu khó hiểu.
Nhưng đó không phải là hình ảnh của quá trình phát triển thực tế. Mọi nhà phát triển đang làm việc, dù có kinh nghiệm đến đâu, đều tra cứu cú pháp liên tục. Chúng tôi tìm kiếm tài liệu, chúng tôi xem lướt các ví dụ, chúng tôi xem lại code cũ, chúng tôi tìm kiếm những thứ chúng tôi đã quên. Không ai mong đợi bạn phải ghi nhớ mọi từ khóa, toán tử hay hàm dựng sẵn.
Điều quan trọng trong lập trình là khả năng phân tích vấn đề, suy nghĩ logic và thiết kế giải pháp. Cú pháp chỉ đơn giản là công cụ bạn sử dụng để thể hiện giải pháp đó. Nó là ngữ pháp, không phải thông điệp. Vì vậy, đừng để lầm tưởng này làm lãng phí thời gian của bạn.
4. Bạn cần phải biết mọi thứ trước khi bắt đầu một dự án
Tôi đã mắc phải lầm tưởng này nặng nề hơn tôi muốn thừa nhận. Trong một thời gian dài, tôi thực sự tin rằng trước khi tôi viết một dòng code nào cho một dự án mới, tôi cần phải biết mọi thứ: mọi công cụ tôi sẽ sử dụng, mọi thư viện tôi sẽ cần, mọi trở ngại có thể xảy ra và mọi chi tiết về cách hệ thống cuối cùng sẽ hoạt động.
Vì tôi không biết nhiều thứ, những khoảng trống trong kiến thức của tôi giống như một lá cờ đỏ khổng lồ. Suy nghĩ này thường ngăn cản tôi bắt đầu một dự án tốt. Tôi có nhiều ý tưởng được ghi lại nhưng chưa bao giờ vượt qua giai đoạn lập kế hoạch. Không phải vì các dự án quá lớn hoặc quá phức tạp, mà vì tôi tin rằng mình chưa “sẵn sàng” cho chúng.
Nhìn lại, tôi ước gì tôi đã hiểu một điều đơn giản: bạn không cần phải biết mọi thứ trước khi bắt đầu. Hầu hết các dự án thực tế đều phát triển khi bạn xây dựng chúng. Bạn học được những điều bạn không lường trước. Bạn gặp phải những giới hạn mà bạn không thấy trước được. Đó không phải là một thất bại. Đó là bản chất của phát triển phần mềm.
Nếu bạn đã kìm hãm một dự án vì cảm thấy mình chưa biết đủ, tôi hiểu điều đó. Tôi đã trải qua rồi. Nhưng hãy cứ bắt đầu. Xây dựng một cái gì đó nhỏ bé. Hãy để dự án dạy cho bạn những gì bạn cần tiếp theo.
5. Một lập trình viên có thể xây dựng toàn bộ ứng dụng
Lầm tưởng này đã phát triển rất nhiều trong vài năm qua, đặc biệt với sự trỗi dậy của các công cụ AI, các tác nhân lập trình và các công nghệ mới sáng bóng xuất hiện mỗi tuần. Sau đó là những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội làm các video “Tôi đã xây dựng một SaaS trong 48 giờ và giờ tôi kiếm được thu nhập thụ động”. Điều đó tạo ra ấn tượng rằng việc xây dựng một sản phẩm hoàn chỉnh, thành công là điều mà một người có thể làm được trong suốt một ngày cuối tuần dài. Không cần đội ngũ, không cần hỗ trợ, không có sự phức tạp thực sự nào liên quan.
Mặc dù các nhà phát triển cá nhân có thể xây dựng những điều ấn tượng, nhưng hầu hết các ứng dụng hoàn chỉnh, an toàn và có khả năng mở rộng, đặc biệt là bất cứ thứ gì giống như phần mềm doanh nghiệp, đều đòi hỏi nhiều người làm việc cùng nhau. Các nhà thiết kế, kỹ sư backend, kỹ sư frontend, người kiểm thử QA, kỹ sư DevOps, chuyên gia bảo mật, quản lý sản phẩm và chuyên gia dữ liệu. Danh sách cứ kéo dài.
Nhưng điều này không có nghĩa là để làm bạn nản lòng. Bạn có thể tự mình xây dựng các dự án tuyệt vời và học hỏi được rất nhiều điều. Chỉ cần ghi nhớ rằng phần mềm cấp độ sản xuất lớn hiếm khi là một hành trình đơn độc.
6. Các nhà phát triển là người chống đối xã hội
Có một định kiến dai dẳng rằng các nhà phát triển không có bạn bè, không đi ra ngoài, không tham gia các sự kiện xã hội và không biết ánh nắng mặt trời trông như thế nào. Theo lầm tưởng này, tất cả chúng ta đều sống trong những căn phòng thiếu ánh sáng bao quanh bởi màn hình, âm thầm gõ mà bỏ qua phần còn lại của thế giới. Đó là một hình ảnh hài hước, nhưng may mắn thay, đó không phải là thực tế.
Các nhà phát triển cũng đa dạng như bất kỳ nhóm chuyên gia nào khác. Một số là người hướng nội (đó là tôi, nhân tiện), một số là người hướng ngoại, một số thích chơi game với bạn bè, một số thích đi bộ đường dài, một số tham gia sự kiện, một số đăng bài trên mạng xã hội nhiều hơn cả người có ảnh hưởng, và một số thực sự thích các buổi lập trình yên tĩnh, tập trung kéo dài.
Theo kinh nghiệm của riêng tôi, một số lập trình viên giỏi nhất mà tôi từng làm việc cùng cũng là những người tham gia tích cực nhất bên ngoài công việc. Những người có sở thích, gia đình, cộng đồng và đời sống xã hội đã làm phong phú thêm cách họ tiếp cận các vấn đề.
Với những lầm tưởng đã được làm sáng tỏ, bạn sẽ có một ý tưởng rõ ràng về những gì mong đợi khi trở thành một lập trình viên. Hãy tập trung vào việc học các khái niệm cốt lõi, tạo dự án và xây dựng thói quen tốt. Những lầm tưởng này là một trong những điều bạn nên biết trước khi học lập trình.
7. Kết luận
Những quan niệm sai lầm về lập trình không chỉ khiến nhiều người e ngại bước vào lĩnh vực này mà còn làm chậm quá trình phát triển của những ai đang theo đuổi nghề. Khi hiểu rõ và loại bỏ những hiểu lầm phổ biến, bạn sẽ thấy rằng lập trình không hề “đáng sợ” như tưởng tượng — đó là một kỹ năng logic, sáng tạo và hoàn toàn có thể học được theo cách phù hợp với mỗi người. Điều quan trọng là giữ tinh thần cởi mở, khám phá những công cụ mới và không ngừng trải nghiệm thực tế để tự hình thành góc nhìn chính xác hơn về nghề.
Xem thêm: Hướng dẫn cách cài đặt ứng dụng ChatGPT trên Windows 11, 10
Nếu bạn đang tìm laptop, màn hình hoặc linh kiện phù hợp để học lập trình hay phát triển dự án cá nhân, hãy ghé COHOTECH — nơi cung cấp thiết bị công nghệ chính hãng cùng dịch vụ tư vấn tận tâm cho mọi nhu cầu. Hãy để lại bình luận chia sẻ quan điểm của bạn về những quan niệm sai lầm này, và đừng quên chia sẻ bài viết để nhiều người khác cũng có cái nhìn đúng đắn hơn về lập trình nhé!
214 Tân Phước, Phường 6, Quận 10, TPHCM