Vì sao cần hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu cho màn hình?

Gần đây, tôi đã thực hiện một cuộc khảo sát trên trang Threads của mình để hỏi các nhiếp ảnh gia về tần suất họ hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu cho màn hình, cho dù đó là màn hình ngoài hay màn hình laptop.

Tôi thực sự sốc khi hơn 70% nhiếp ảnh gia trả lời rằng họ không bao giờ hiệu chuẩn màn hình của mình. Một số người còn bình luận rằng việc này không còn cần thiết và đưa ra nhiều ý tưởng sai lầm khác về thế giới in ấn.

Cảm thấy thất vọng sâu sắc và với bản năng của một nhà giáo dục, tôi muốn giải thích cho những người “sống trong thế giới phẳng về màu sắc” hiểu vì sao việc hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu cho màn hình lại quan trọng hơn bao giờ hết.

Xem thêm: Hướng dẫn cách tạo USB cài đặt Linux trên máy tính Windows hoặc Mac

1. Hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu là gì?

Chúng ta hãy bắt đầu bằng cách làm rõ hai khái niệm này, vì chúng thường bị nhầm lẫn với nhau.

• Hiệu chuẩn (Calibration) một màn hình có nghĩa là điều chỉnh các cài đặt cơ bản như độ sáng, độ tương phản, gamma và điểm trắng để chúng phù hợp với các tiêu chuẩn đã biết hoặc sở thích cụ thể. Tùy thuộc vào loại màn hình, các cài đặt này có thể được lưu trực tiếp trên máy tính (hiệu chuẩn phần mềm) hoặc trên chính màn hình (hiệu chuẩn phần cứng).
• Lập hồ sơ màu (Profiling) màn hình là quá trình tạo ra một hồ sơ ICC (một tệp tin trên máy tính) mô tả cách màn hình tái tạo màu sắc. Phần mềm quản lý màu sử dụng hồ sơ này để chuyển đổi màu sắc một cách chính xác giữa các thiết bị khác nhau, như máy in và các màn hình khác, đảm bảo tính nhất quán về màu sắc trong toàn bộ quy trình làm việc.

Trên thực tế, hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu là hai quá trình thiết yếu và liên tiếp nhau, cần thiết để đảm bảo màu sắc được hiển thị chính xác trên màn hình.

2. Tại sao hai màn hình giống hệt nhau lại hiển thị màu khác nhau?

Tại sao chúng ta phải bận tâm đến việc hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu cho màn hình?

Để đơn giản hóa vấn đề này, khi tập trung vào việc tái tạo màu trên màn hình, chúng ta cần chú ý đến hai đặc điểm chính của màn hình:

• Số lượng màu nó có thể tái tạo.
• Độ chính xác khi tái tạo màu.

Điểm đầu tiên, “số lượng màu nó có thể tái tạo,” thường được gọi là Gamut. Về cơ bản, Gamut là số lượng màu mà màn hình có thể tái tạo về mặt vật lý, tùy thuộc vào công nghệ cụ thể của nó. Rõ ràng, càng hiển thị được nhiều màu càng tốt, và một màn hình hiện đại sẽ hiển thị được nhiều màu hơn một màn hình từ những năm 1990. Hạn chế ở đây chỉ là về công nghệ, và chúng ta không thể thay đổi Gamut của màn hình mình đang có.

Tuy nhiên, vấn đề thực sự nằm ở điểm thứ hai: có một chiếc máy tính cho kết quả sai thì có ích gì? Vô ích. Tương tự, có một màn hình tái tạo được nhiều màu nhưng lại không chính xác cũng vô nghĩa.

Việc tái tạo màu trên màn hình của chúng ta xảy ra thông qua sự kết hợp của ba màu ánh sáng (Đỏ, Lục, và Lam—RGB… nghe quen không?) và phương pháp tổng hợp cộng (nghĩa là khi chúng ta trộn ba ánh sáng này với lượng bằng nhau, chúng ta sẽ có màu trắng). Vấn đề là ngay cả khi chúng ta thiết lập các quy tắc chung để trộn ba màu này và áp dụng cho tất cả màn hình trên thế giới, các màn hình khác nhau vẫn sẽ tái tạo màu khác nhau nếu không được hiệu chuẩn.

Điều này về cơ bản là do năm yếu tố chính sau đây:

• Sự khác biệt trong các thành phần phần cứng của màn hình.
• Sự khác biệt trong quá trình sản xuất và kiểm soát chất lượng.
• Sự khác biệt trong card đồ họa và driver.
• Cài đặt quản lý màu của hệ điều hành.
• Sự lão hóa của các thành phần.

Hãy cùng đi sâu vào chi tiết, giả sử chúng ta có hai màn hình hiển thị cùng một hình ảnh được gửi từ hai máy tính khác nhau.

2.1. Sự khác biệt trong các thành phần phần cứng

Mỗi màn hình được tạo thành từ các thành phần phần cứng duy nhất (thực tế, không lý tưởng), chẳng hạn như tấm nền LCD, đèn nền LED và các mạch điện tử, có thể thay đổi một chút giữa các đơn vị. Những khác biệt cố hữu này có thể ảnh hưởng đến việc tái tạo màu, độ sáng và độ tương phản, dẫn đến sự khác biệt trong hình ảnh hiển thị giữa hai màn hình, ngay cả khi chúng là cùng một mẫu.

2.2. Sự khác biệt trong sản xuất và kiểm soát chất lượng

Ngay cả khi hai màn hình cùng một mẫu và cùng thương hiệu, dung sai sản xuất có thể gây ra những khác biệt nhỏ. Sự khác biệt nhỏ trong quy trình sản xuất hoặc vật liệu sử dụng có thể ảnh hưởng đến đặc điểm màu sắc và độ sáng của màn hình, làm cho việc tái tạo hình ảnh hơi khác nhau nếu chúng không được hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu.

2.3. Sự khác biệt trong card đồ họa và driver

Hai màn hình giống hệt nhau được kết nối với hai máy tính khác nhau có thể có card đồ họa khác nhau hoặc sử dụng driver với các cài đặt mặc định khác nhau. Card đồ họa xử lý dữ liệu màu và gửi đến màn hình: nếu các quá trình này khác nhau, hình ảnh hiển thị cũng sẽ khác. Đây là lý do chính khiến việc hiệu chuẩn tại nhà máy trở nên vô nghĩa, ngoại trừ việc cho bạn biết màn hình có thể đạt được mức độ chính xác nhất định. Điều này là do tấm nền đã được hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu bằng phần cứng khác với phần cứng bạn đang sử dụng.

2.4. Cài đặt quản lý màu của hệ điều hành

Mỗi hệ điều hành có các cài đặt quản lý màu và hồ sơ ICC mặc định riêng. Không có hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu nhất quán, hai máy tính có thể hiểu cùng một dữ liệu màu theo cách khác nhau. Điều này dẫn đến sự khác biệt trong cách hình ảnh được hiển thị, vì mỗi hệ thống áp dụng các điều chỉnh màu sắc riêng.

2.5. Sự lão hóa của các thành phần

Theo thời gian, các thành phần của màn hình, giống như con người, trải qua quá trình xuống cấp tự nhiên. Đèn nền có thể mất cường độ, ảnh hưởng đến độ sáng và nhiệt độ màu. Các điểm ảnh trên tấm nền LCD có thể suy giảm, làm thay đổi Gamut màu. Hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu định kỳ sẽ bù đắp cho những thay đổi này, duy trì hiệu suất màu sắc nhất quán theo thời gian.

Tóm lại, dù bạn đã chi 5.000 euro cho một chiếc MacBook Pro hoàn toàn mới hay mua một màn hình chuyên nghiệp BenQ thế hệ mới, nếu bạn muốn thấy màu sắc chính xác (và chính xác ở đây có nghĩa là giống như một người khác cũng hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu màn hình của họ), bạn tuyệt đối phải hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu cho màn hình của mình.

Nếu bạn không làm vậy, màu sắc sẽ chỉ là “thực tế cục bộ” của riêng bạn, và bạn sẽ không có sự nhất quán giữa các thiết bị, cho dù đó là các màn hình khác hay máy in. Nói cách khác, bạn sẽ chỉ là một phần khác trong “Hiệu ứng Trung tâm mua sắm” (một bức tường gồm nhiều TV đều hiển thị cùng một chương trình nhưng tất cả đều khác nhau về màu sắc, độ tương phản, độ sáng và điểm trắng).

Sự khác biệt có thể đáng kể (như trong hình trên) hoặc gần như không thể nhận thấy (đối với bạn), nhưng chúng chắc chắn sẽ tồn tại. Việc chấp nhận chúng hay không tùy thuộc vào ngưỡng chấp nhận của bạn.

3. Cách hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu cho màn hình

Một lần nữa, tôi sẽ cố gắng giữ mọi thứ đơn giản.

Có vô số cách KHÔNG nên hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu cho màn hình, nhưng chỉ có một cách đúng đắn để làm điều đó.

Trong số rất nhiều cách KHÔNG nên làm, tôi phải đề cập đến một số video phổ biến trên YouTube với hàng nghìn lượt thích, khuyên bạn truy cập một trang web cụ thể nơi có sẵn các hồ sơ ICC của nhiều mẫu màn hình khác nhau, được hiệu chuẩn bởi người khác. Lời khuyên là tải xuống và cài đặt hồ sơ đó. Hãy đọc bất kỳ trong năm điểm tôi đã đề cập ở trên và cho tôi một lý do hợp lý tại sao chúng ta không nên cảm thấy ngớ ngẩn khi áp dụng các hiệu chỉnh của người khác cho một chiếc máy tính mà chúng ta đã chi hàng nghìn euro để mua.

Một cách tuyệt vời khác để làm hỏng mọi thứ là hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu bằng tay. Vâng, nhiều video câu view đề xuất bạn có thể tiến hành hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu thủ công thông qua cài đặt của hệ điều hành. Bạn nên giữ lại hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu tại nhà máy, vốn có thể được thực hiện bằng máy đo quang phổ trị giá 50.000 euro, hơn là dựa vào mắt thường của mình.

Cách duy nhất để hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu cho màn hình là sử dụng một thiết bị vật lý bên ngoài có khả năng phát hiện ánh sáng phát ra từ tấm nền màn hình của bạn. Thiết bị này có thể là một Colorimeter hoặc một Spectrophotometer.

Thiết bị thứ nhất chỉ có thể đọc ánh sáng phát ra, trong khi thiết bị thứ hai cũng có thể đọc ánh sáng phản xạ, đó là lý do tại sao nó được sử dụng để lập hồ sơ màu cho máy in (và không ngạc nhiên khi nó có giá đắt hơn nhiều). Tin tốt là màn hình của chúng ta phát ra ánh sáng, vì vậy một Colorimeter là tất cả những gì chúng ta cần.

Thiết bị bên ngoài này (máy đo màu) được đặt trên màn hình và ghép nối với phần mềm, trong quá trình hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu, sẽ hiển thị các mẫu thang độ xám và màu.

Nói một cách đơn giản, phần mềm sẽ hiển thị các màu đã biết, thiết bị bên ngoài (máy đo màu) sẽ phát hiện những gì màn hình thực sự đang chiếu, và sự khác biệt giữa màu dự kiến và màu thực tế sẽ được ghi lại. Tất cả những khác biệt này sẽ tạo ra một tệp tin (ICC), sau khi được cài đặt, sẽ cho phép màn hình chiếu tất cả các màu một cách chính xác. Thật tuyệt vời.

4. Nên chọn Colorimeter nào?

Thị trường máy đo màu dân dụng từ lâu đã bị chi phối bởi hai thương hiệu: Datacolor và Calibrite (trước đây là X-Rite cho các thiết bị dân dụng).

Mặc dù Datacolor chắc chắn cung cấp các sản phẩm đáng tin cậy, nhưng theo ý kiến của tôi, các thiết bị của Calibrite vượt trội hơn hẳn về độ tin cậy, đặc biệt là với các tấm nền thế hệ mới nhất.

Như thường lệ, có nhiều mẫu khác nhau với các tính năng và mức giá khác nhau. Nếu bạn cần một lời khuyên thực tế và chỉ cần hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu cho laptop mà không có nhu cầu in ấn, hãy thử chiếc Calibrite Display 123 mới và có giá phải chăng.

Nếu bạn muốn hiệu chuẩn một màn hình ngoài chuyên nghiệp hoặc một chiếc MacBook thế hệ mới nhất, tôi khuyên bạn nên chọn dòng Calibrite HL, như Calibrite Display Pro HL hoặc Calibrite Display Plus HL.

Bạn vẫn có thể tìm thấy các sản phẩm X-Rite Display và Calibrite ColorChecker trên thị trường, và chúng là những giải pháp hợp lệ cho hầu hết các màn hình. Tuy nhiên, vì bạn đang đầu tư, hãy chọn một sản phẩm sẽ bền lâu và nên ưu tiên dòng Calibrite HL.

Như đã đề cập, các máy đo màu hoạt động song song với phần mềm. Dù là Datacolor hay Calibrite, thiết bị sẽ đi kèm với phần mềm hoạt động hoàn hảo. Trừ khi bạn là một người thích tự mày mò hoặc biết rõ mình đang làm gì, hãy tránh các phần mềm của bên thứ ba như DisplayCAL.

Nếu bạn đang sử dụng các màn hình chuyên nghiệp cho phép ghi dữ liệu hiệu chuẩn trực tiếp vào màn hình (còn gọi là hiệu chuẩn phần cứng), bạn sẽ cần sử dụng phần mềm do nhà sản xuất màn hình cung cấp (chẳng hạn như PMU tuyệt vời dành cho màn hình BenQ SW), phần mềm này sẽ tương thích với tất cả các thiết bị đã đề cập ở trên.

5. Nhận xét cuối cùng

Bỏ qua việc hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu cho màn hình có nghĩa là bạn đang từ bỏ việc có màu sắc chính xác trong những hình ảnh của mình.

Cho dù đó là một màn hình cũ hay một chiếc MacBook hoàn toàn mới, việc không hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu cho màn hình cũng giống như sống trên một hòn đảo hoang, nơi màu sắc sẽ chỉ chính xác đối với riêng bạn.

Điều này hoàn toàn đúng là không phải ai xem hình ảnh của bạn cũng sử dụng các thiết bị đã được hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu, và điều đó có vẻ như là lãng phí thời gian và tiền bạc. Tuy nhiên, tôi có thể đảm bảo rằng, dù đó là người biên tập mà bạn gửi ảnh cho họ với hy vọng được xuất bản, khách hàng mà bạn đã chụp một dự án quan trọng, hay phòng lab sẽ in bức ảnh mà bạn đã dày công thực hiện, tất cả họ đều sẽ sử dụng các thiết bị đã được hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu.

Bạn có thực sự chắc chắn rằng sau tất cả những nỗ lực của mình, không đáng để cho thế giới thấy hình ảnh của bạn đúng như bạn muốn họ thấy sao?

Tôi không hề nghi ngờ gì, và tôi thực sự hy vọng rằng sau khi đọc những dòng này, bạn cũng sẽ không còn nghi ngờ nữa.

6. Kết luận

Hiệu chuẩn và lập hồ sơ màu cho màn hình là bước không thể thiếu để đảm bảo độ chính xác màu sắc, mang lại trải nghiệm hình ảnh trung thực và chất lượng cao, đặc biệt cho các nhà thiết kế, nhiếp ảnh gia và biên tập video. Việc này không chỉ giúp tối ưu hóa chất lượng hiển thị mà còn đảm bảo tính nhất quán trong quy trình làm việc sáng tạo, từ chỉnh sửa đến in ấn. Với những lợi ích thiết thực như tăng độ chính xác, cải thiện hiệu suất công việc và nâng cao tính chuyên nghiệp, hiệu chuẩn màn hình là khoản đầu tư nhỏ nhưng mang lại giá trị lớn. Hãy bắt tay vào hiệu chuẩn màn hình của bạn ngay hôm nay để mở ra một thế giới màu sắc chuẩn xác và sống động!

Xem thêm: Hướng dẫn cách sử dụng Disk Cleanup trên PC Windows – Dọn dẹp hiệu quả, an toàn và nhanh chóng

Để khám phá các công cụ hiệu chuẩn màn hình chuyên nghiệp hoặc nâng cấp thiết bị với màn hình chất lượng cao, hãy ghé thăm COHOTECH – cửa hàng công nghệ uy tín với đa dạng sản phẩm và dịch vụ tư vấn tận tâm. COHOTECH cam kết hỗ trợ bạn tìm ra giải pháp lý tưởng để tối ưu hóa mọi dự án sáng tạo.

Hãy chia sẻ bài viết này để bạn bè và đồng nghiệp cũng hiểu rõ tầm quan trọng của hiệu chuẩn màn hình! Đừng quên để lại bình luận bên dưới, chia sẻ kinh nghiệm hiệu chuẩn của bạn hoặc đặt câu hỏi nếu cần thêm thông tin. Cộng đồng sáng tạo của chúng ta luôn sẵn sàng trao đổi và cùng nhau khám phá những giải pháp công nghệ đỉnh cao!